Zejtinlik, mesto u Solunu gde se nalazi Srpsko vojničko groblje, je za mnoge mesto hodočašća. Gotovo da nema nekoga ko je srpskog roda, a da njegov predak ili predak najbližeg prijatelja/komšije nije sahranjen na ovom svetom mestu. Baš zbog toga ga godišnje i poseti oko 350.000 duša, a priča o njemu je urezana duboko u srcima mnogih od nas.
Zejtinlik Solun
Zejtinlik je dobio naziv po zejtinu, turskoj reči koja znači ulje. Na toj ledini nalazila se za vreme Osmanskog carstva pijaca ulja, maslinovog. Iako je nama Srbima ovaj naziv dobro znan, treba da znate da ga Grci ne koriste više, još od Prvog svetskog rata, pa ga nikako nemojte tražiti u Solunu pod tim imenom, ako hoćete da vam neko objasni gde se tačno nalazi.
U ovom delu Soluna, na ledini Zejtinlik, se tokom Velikog rata nalazila Glavna vojna poljska bolnica srpske vojske. U sklopu nje je nastalo i groblje, koje je posle preraslo u čitav kompleks grobnih mesta palih boraca za slobodu u Prvom svetskom ratu.
Srpsko voničko groblje
U tzv. Velikom ratu srpska vojska je izgubila svakog trećeg vojnika. Mnoge porodice širom naše otadžbine bile se zavijene u crno, ali i ponosne što su njihovi najmiliji život dali za slobodu. Zbog toga mnogi smatraju da je Srspko vojničko Groblje u Solunu, gde je sahranjen ogroman broj srpskih vojinka, mesto hodočašća.
Kao što smo već rekli groblje je nastalo baš tu, zbog bolnice koja se takođe tu nalazila. Priča kaže da je nakon rata odlučeno da se tu ne sahrane samo Srbi koji su preminuli u bolnici, već i svi junaci pali u borbi na Solunskom frontu.
Savo Mihailović, inače prvi čuvar Srpskog vojničkog groblja, je dobio zadatak da napravi tim koji će da prikupi posmrtne ostatke izginulih ratnika palih u proboju pomenutog fronta. Savov tim je obišao čak 250 okolnih groblja i tela preminulih boraca preneo zajedno sa svim podacima o njima na groblje koje je danas jedna od najbitnijih srpskih baština na teritoriji Grčke.
Materijal sa kojim je izgrađena najveća srpska svetinja na području Soluna je celokupno donet iz Srbije – velike količine tesanog kamena za mauzolej, kapele, kosturnice, krstove… Dok je Grčka besplatno ustupila zemljište od 7.000 kvadratnih metara i sav materijal za izgradnju koji je donet iz Srbije je oslobođen carine i poreza. Mozaik na kapeli je radila grčka umetnica, Voila, po motivima srpskih srednjovekovnih fresaka.
Čak su i čempresi koji se nalaze oko grobnih mesta srpskih vojnika poklon srpskog manastira Hilandar. Njihov simbol je veoma bitan – oni su tu da bi stvorili svojevrsnu večnu stražu palim srpskim junacima.
HILANDAR – ČUVAR PRAVOSLAVLJA
Zejtnlik čuvar – Deda Đorđe
Sada već davnog 01.05.1927. godine rođen je današnji čuvar jedne od najvećih srpskih baština na teritoriji Grčke – gospodin Đorđe Mihailović. Oko 58 godina života čika Đorđe radi kao čuvar, ali i baštovan i kustos Srspkog vojničkog groblja u Solunu. Slobodno možemo reći da je to porodičan posao.
Naime, Đorđev deda Savo je bio borac u Solunskom forontu i ostao je da čuva i brine se o srpskom groblju posle gore pomenute činjenice da je bio na čelu tima koji je obilazio okolna groblja na području Solunskog fronta, ne bi li tela preminulih preneo na Srpsko groblje.
https://www.youtube.com/watch?v=Kpiq1iTHxVU&feature=share
Posle dede počasno zvanje čuvara prešlo je na oca Đura koji je tu dužnost vršio tokom krvavog Drugog svetskog rata. Uspeo je da očuva groblje i da sve relikvije, koji su srpski građani donosili na groblje tokom posete, spasi od krađe nacista. To je učinio tako što ih je zakopao. Postoji još jedna priča o pomenutom čuvaru i Nemcima. Naime, tih teških dana tokom Drugog svetskog rata Nemci su hteli da oskrnave i naše groblje. Mudri čuvar Đuro im je objasnio da ne treba da skrnave mesto gde počivaju i njihovi pali borci. Tada su ga Nemci gledali u čudu, a on im je kazao da na svakom spomeniku na kojem piše N.N. je skraćenica od “nepoznatog Nemca”. Đura je posle srmti 1960. godine nasledio čuvar koji je nama svima poznat kao čika Đorđe. Inače, Mihailovići su poreklom iz Crne Gore, iz Grblja – Boka Kotorska.
Na veliku žalost, Đorđe Mihailović nema muškog naslednika, tako da će se jednog dana završiti tradicija od skoro jednog veka da porodica Mihailović brine o srpskoj baštini u Solunu. Savetujemo vas da odgledati dokumentarni film Poslenji čuvar o čika Đorđu, jer ovaj film nikoga nije ostavio ravnodušnim.
Jednoga dana, dužnost čuvara će preuzeti Predrag Nedeljković iz Kraljeva. Zvanično, on je tu dužnost već preuzeo 2014. godine, ali sa njim je još uvek njegov mentor deda Đorđe koji svoju dužnost smatra svrhom svog postojanja, pa će na tom zadatku ostati do smrti.
Zejtinlik spisak sahranjenih
Na Srpskom vojničkom groblju u Solunu ima sahranjenih čak oko 21.000 boraca. Iako je znano kao srpsko groblje, ovde počivaju i vojnici iz savezničkih vojski – francuski, italijanski, engleski i ruski. Svi su oni zajedno poginuli u borbi na Solunskom frontu.
Tu je večna kuća mnogih oficira, podoficira i vojnika. Od toga ima oko 8.000 Srba, nešto više francuskih vojinika, oko 3.500 Italijana, 1.350 Engleza i oko 500 Rusa. Neko bi rekao zašto onda i Grci najviše poštuju srpsko groblje kada je više Francuza izginulo. Sagledajte samo koliki je broj duša činio francusku vojsku, a koliki srpsku, pa će vam biti sve jasno. Francuzi su i dan danas jedni od najbrojnijih nacija Starog kontinenta.
Još jednu činjenicu treba uvrstiti zašto su srpske žrtve veće od francuskih. Naime, zato što je u francuskoj vojsci bilo dosta plaćenika iz Senegala, Maroka, Tunisa, Alžira… Dok je u našoj otadžbini svaka treća kuća zavijena u crno posle borbe na Solunskom frontu.
U kosturnici se nalazi 5.580 srpskih vojnika, dok se oko mauzoleja nalazi deset parcela na kojima je sahranjeno 1.448 srpskih junaka. Pored toga, tu se nalaze još dve grobnice naših vojnika. Čak 78 nepoznatih palih Srba tokom borbe na Solunskom frontu i 217 nepoznatih srpskih zarobljenika iz Carigrada.
Međutim, ne počivaju na ovom groblju samo borci koji su život dali u Velikom ratu. Naime, na groblju se nalazi i deo koji je poznat kao Partizansko groblje i večna je kuća za 126 boraca koji su život izgubili u nacističkom logoru u Solunu tokom Drugog svetskog rata.
Pritiskom OVDE naćićete bazu imena svih koji su sahranjeni na Srpskom vojničkom groblju u Solunu.
TOP 10 ATRAKCIJA SOLUNA
Zejtinlik – kako ga naći?
Zejtinlik mapa
Nalazi se u blizini solunskog Trga Metaksa u Ulici Lagkada, Ampelokipi 561 23. Tačno preko puta groblja se nalazi zgrada koji nosi broj 146. u pomenutoj ulici, pa je to ujedno i najbolja data Zejtinlik adresa, ako dolazite taksijem ili uz pomoć navigacije.
Od trga Vardaras, blizu čuvene fabrike kože gde vode turiste, se čeka bus 29 (karta je 1 evro u jednom pravcu i kupuje se na kiosku na stanici, a u povratku u busu, jer gore nema kioska ili odmah 2 da kupite). Vozite se 3 ili 4 stanice i bus staje baš prekoputa groblja.
Solun je lep grad za šetnju, pa do groblja iz centra možete doći i pešice. Oko 40 minuta vam treba za ovaj poduhvat. Međutim, izbegavajte dnevne letnje vrućine, pa ako se odlučite da prošetate do njega to učinite u jutarnjim ili kasnim poslepodnevnim satima.
Zejtinlik radno vreme
Svakog dana od 8:00 ujutru do 19:00 časova uveče možete posetiti ovo sveto mesto na kojem počivaju naše pradede ili čukunedede ili njihovi saborci. Svako ko je Srbin i poštuje našu tradiciju i istoriju bi trebao bar jednom u životu da poseti Zejtinlik.
Zejtinlik parking
Odmah da vam kažemo da parking uglavnom nije lako naći. Naime, ako dolazite na gore navedenu adresu, parking ćete teško naći. Međutim, kod dela u koji se ulazi na Francusko groblje, sa spoljne strane kompleksa, parking postoji.