Nema onoga ko je posetio Atinu, a da nije prošetao do Monastirakija. Pa čak nema ni Atinjanina koji bar jednom nije zakazao sastanak na čuvenom Monastiraki trgu.
Kada se nađete na Monastirakiju, nalazite se bukvalno u centru istorije Atine. Gde god da pogledate videćete spomenike, istorijske zgrade i atmosferu koja vas vraća u prošlost.
Monastiraki trg – kako je dobio naziv
Današnji naziv ovo mesto duguje ženskom manastiru koji se nalazio tu, tačnije crkvi Presvete Bogorodice Svećarice. Ova crkva, izgrađena u X veku (na uglu ulica Ermu i Athinas), nije toliko poznata iako je jedna od najstarijih u gradu. Trg Monastiraki dobija svoje ime posle grčkog Ustanka 1821 godine, kako je i danas poznat svima širom sveta.
Međutim, pre nego što je poneo današnji naziv, Monastiraki je nosio mnogo imena i nadimaka. Abatzidika, Tziertzidika, Trg Palias Stratonas…
Prema istorijskim izvorima grada Atine, naziv Abatzidika duguje tekstilnim radnjama koje su se nalazile načičkane jedna uz drugu za vreme turske vladavine. Vlasnike ovih radnji su zvali Abades. Da bi vam bilo jasnije, to su Abadžije, u našem narodu poznati proizvođači grubog sukna (Aba) za šivenje narodnih nošnji.
Za vreme vladavine Otona, u blizini su se nalazile vojničke kasarne (Stratonas), pa odatle i naziv Trg Palias Stratonas ( slobodan prevod – Trg Starih Kasarni).
Tziertzidika je takođe jedno od imena koje je Monastiraki jedno vreme nosio, a potiče od turske reči tzieri, što bi značilo “džigerica”. Tačnije, ime je dobio zbog mnoštva malih kafana koje su služile ovo meze.
Monastiraki – “Ukleta džamija”!
Najslikanija građevina na Monastirakiju je stara džamija, jedan od zaštitnih znakova ovog trga. Gotovo da nema fotografije na kojoj se ne vidi. Nalazi se prekoputa metro stanice, na šetalištu.
Džamiju je, 1759. godine, izgradio otomanski vojvoda Mustafa Aga Tzistaraki. Želeći da sagradi čvste temelje, kako se navodi u izvorima, iskoristio je jedan stub obližnjeg Hrama Boga Zevsa Olimpijskog. Drugi izvori kažu da je u pitanju bio stub Hadrijanove biblioteke, koja se nalazi pored. Kako se Turci nisu slagali sa bilo kakvim uništavanjem drevnih spomenika, jer su verovali da izaziva prokletstvo, vojvoda je smenjen. Kada se pojavila kuga u Atini, smatrali su to prokletstvom zbog srušenog stuba, pa je do današnjeg dana ostao naziv “prokleta džamija”.
Ova džamija je bila poznata i kao i Džamija Donje Fontane. Naime, u blizini se nalazila fontana koju je vodom snabdevala reka Iridanos, koja se sa Likavitosa spuštala preko Kolonakija, Sintagme, Monastirakija pa sve do Keramikosa.
Tokom grčkog ustanka, 1821 godine, džamija je služila za sastanke, kasnije kao skladište, kasarna, pa i kao zatvor. Prvi put je obnovljena 1915. godine i danas pripada grčkom Narodnom muzeju gde je izložena zbirka keramike, a i jedina je džamija otvorena za posetioce.
Kako je nekada izgledao Trg Monastiraki?
Teško je zamisliti stari Monastiraki gledajući današnje velelepne građevine Atine. Na mestu današnje stanice metroa postojale su načičkane radnje sa voćem, povrćem, ribom, žitom… Zbog toga se ovaj deo zvao Kato Pazaria iliti Donji Pazar. Kada je Atina 1835. godine proglađena prestonicom Grčke, ovaj pazar je izmešten u obližnju ulicu Atinas.
Tokom XIX veka, Monastiraki je bio centar dešavanja u gradu. Pored radnji i centra trgovine, na Monastirakiju su pristizali i stanovnici iz unutrašnjosti Grčke. Sa Monastirakija su kretale čeze koje su saobraćale do mesta Tiva, a na trgu su jedan do drugog postojali i hosteli u kojima su boravili čekajući prevoz.
Monastiraki stanica
Sredinom XIX veka uspostavljena je železnička veza Atina – Pirej, što je mnogo obradovalo Atinjane koji su danima slavili zbog toga. U početku je parni voz saobraćao na relaciji Tisio – Pirej, da bi pre Olimpijade 1895. godine napravljen podzemni “produžetak” do Monastirakija. Maja 1895. godine stvorena je stanica Monastiraki, da bi deset godina kasnije parni voz zamenio elektronski. Vek kasnije izgrađena je metro stanica koja je danas jedna od najprometnijih u gradu.
Monastiraki danas
Danas je Monastiraki jedan od glavnih i svakom prepoznatljivih delova Atine. Od ovog trga možete ka Sintagmi, Ermu ulicom gde su načičkane radnje svih poznatih modnih kuća. Možete na Akropolj, na kafu do Tisio, na slasne zalogaje u neku od starih taverni uz zvuke buzukija… A ako se nađete nedeljom ujutru na Monastirakiju nabasaćete na prodavce starih stvari, na trgu Avisinias. U moru antikviteta svašta se može naći, pa i stari novac iz Srbije, koji je nama izmamio osmeh oduševljenja.
Posle naporne šetnje po prošlosti, vreme je za kafu u nekom od kafića na krovovima zgrada. Kako oko Monastirakija nema visokih građevina, uživaćete u jedinstvenom pogledu na drevne spomenike. I to sve u centru Atine.